به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی جلسه رونمایی و جشن امضای مجموعه رمان های ژانر یکشنبه 26 شهریورماه در شهر کتاب دانشگاه برگزار شد.

محمد حسن شهسواری دبیر این مجموعه اظهار کرد: جریان ادبی که از جوانی و نسل های قبل شروع کردیم در واقع رمان‌های ادبی وارد شده‌ای هستند که در همه جای دنیا، جریان فرعی ادبیات به لحاظ کمیت وجود دارند. بیشتر رمان‌هایی که منتشر می‌شوند رمان‌های ژانر هستند و فرعی به معنی ارزش‌گذاری نیست.

وی با بیان اینکه در ایران وضعیت کمی کتاب عکس است، گفت: طبق آخرین آمار در بخش رمان‌های ژانری، رمان‌های عاشقانه و خانوادگی به تعداد ۱۰۰ عدد در سال و تعداد رمان‌های ادبی فرهیخته و روشنفکری نیز همین مقدار در سال است. رمان‌ها به بیش از ۲۰۰ مورد افزایش پیدا کرده بود که نامتعادل است و علت اصلی آن این است که در رمانس در تعداد زیاد کار می‌کنیم و در ژانرهای دیگر تقریبا به صورت متمرکز کاری تولید نمی‌شود.

 شهسواری افزود: کمتر مشاهده می‌شود ژانرهای تریلر، جنایی، فانتزی و علمی تخیلی به صورت متمرکز، شبکه مخاطب خود را داشته باشد و مخاطب بداند به کجا برای آنها مراجعه کند. وقتی می خواستم این کار را شروع کنم در تاریکی مطلق بودم و اصلا نمی‌دانستم مخاطب ایرانی اگر این ادبیات تولید شود، از آن استقبال می کند یا خیر؟

 دبیر مجموعه رمان‌های ژانر عنوان کرد: از دو یا سه سال قبل کارگاه‌های رمان‌نویسی را تعطیل و روی کارگاه رمان ژانر تمرکز کردم که برخی از کتاب‌های این مجموعه حاصل آن کارگاه است و برخی نیست، به دلیل اینکه به کار کوتاه مدت علاقه ندارم قرار بوده که این کار ادامه داشته باشد در حالی که حسین زادگان نیز مانند من به  انجام این کار مطمئن نبود.

وی تصریح کرد: بسیاری از ناشران پذیرش رمان ایرانی ندارند و هر چه معروفتر باشند این تمایل کمتر می‌شود. از همین مجموعه سه رمان دیگر آماده است و ادامه پیدا کردن آن به مخاطب بستگی دارد؛ همان طور که در مقدمه کتاب آمده رمان ژانر و ژانرنویسی تنها یک پادشاه به نام مخاطب دارد و نمی‌تواند جایزه ادبی بگیرد یا خود را به تاریخ محول کند و اگر مخاطب داستان را پذیرفت نویسنده موفق است در غیر این صورت هیچ کاری نمی‌توان کرد و باید به دنبال کار دیگری بود، پس زمانی رمانی موفق است که مخاطب آن را بپذیرد و به سایرین توصیه کند.

مشکل داستان ایرانی در نویسنده و مخاطب نیست

در ادامه مراسم کاوه میرعباسی، مترجم و نویسنده بیان کرد: شهسواری با انتشار این مجموعه جریان‌سازی کرد، هدف اصلی در تعدادی از این رمان‌ها مخاطب است و مشکل داستان ایرانی نه در نویسنده و نه در مخاطب بلکه مشکل در جای دیگری است.

وی افزود: از طرفی ادبیاتی داریم که خیلی جدی است و با عوام سر و کار ندارد ولی ادبیات ژانر تسلط تکنیکی ایجاد می‌کند نویسنده‌ای است که تکنیک می‌داند می‌تواند در این زمینه بنویسد. ژانر و کسی که آن را تجربه می‌کند قطعا یک سری از تکنیک‌های داستانی و روایی را بلد است و با ادبیات و اصول ابتدایی داستان‌نویسی آشناست.

وی با بیان اینکه اکنون در ابتدای راه هستیم اما قرار است ژانر پلیسی، تریلر و وحشت وجود داشته باشد، تصریح کرد: تداوم تمام این ژانرها پروژه بسیار درازمدتی است که در کشورهای غربی وقتی یکی از شاخه‌های ژانر پلیسی به صورت مجموعه در می‌آید، چندین هزار عنوان دارد. ژانر می‌تواند راهگشا باشد و افق‌های تازه‌ای را برای ادبیات باز کند.

میرعباسی با اشاره به رمانس به عنوان ادبیات‌عامه پسند و ادبیات بدنه گفت: تکیه اقتصاد نشر به ادبیات بدنه است، در ادبیات عامه‌پسند نیز تمام گونه‌های رمانس را نداریم و از گونه کمدی رومانتیک بی‌بهره ایم.

وی افزود: اگر قرار باشد نویسنده ایرانی در زمینه ژانر طبع آزمایی کند، باید با معضل تاخیر در ادبیات ایران نسبت ادبیات جهان در این حوزه رو به رو شود و جایگاه خود را در این زمینه مشخص کند به عنوان مثال داستان‌های سریال کاراگاه علوی به داستان‌های شرلوک هلمز باز می‌گشت که برای مخاطب جذابیتی ایجاد نمی‌کرد.

میرعباسی اظهار کرد: نمی توان توقع داشت که خواننده ایرانی تمام پیچیدگی های ژانر را داشته باشد. برای اینکه بتوان نتیجه مطلوبی از ژانرنویسی در ایران به دست آورد باید روی آشنازدایی و آشنازایی حرکت کرد یعنی نمی‌توان تمام کلیشه‌هایی که طی سال‌ها در ژانرها شکل گرفته اند را مجدد تکرار کنیم.

وی افزود: می‌توانیم تکنیک‌های غربی را با داستان‌های بومی برای خواننده ایرانی ملموس کنیم که به عنوان مثال در ژانر فانتزی که غالب‌ترین آن فانتزی حماسی است، به متون پهلوانی ایرانی، اسطوره‌ها و داستان‌های آن، همچنین شخصیت‌های شاهنامه استفاده کرد در عین حال از تکنیک‌های غربی نیز بهره ببریم.

میرعباسی با بیان اینکه در حال حاضر ژانر در غرب مانند اقیانوس است و روز به روز متنوع‌تر می شود، تصریح کرد: به عنوان مثال در ژانر پلیسی شاخه‌های بسیاری شکل گرفت که در سال 2013 اولین بار از مار خانوادگی اسم بردند که شاخه‌ای از تریلر روان‌شناسانه است که جنبه خانوادگی دارد و در ایران استقبال بسیار خوبی از آن شده است.

وی افزود: در ژانر عاطفی نیز اخیرا ژانری به نام (feel good) خوش باشید که تلفیقی از رمان عاطفی و کتاب‌های روانشناسی ترویج کننده خوش‌بینی است و می‌تواند راهی باشد که با استقبال خوانندگان رو به رو شود و تا حدودی سلیقه خواننده ایرانی را تغییر دهد تا از یک مضمون بودن بیرون بیایم و به سمت ادبیات متنوع‌تر حرکت کنیم که موفقیت پروژه‌هایی مانند این کتاب‌ها می‌تواند راهگشای معضل‌های این زمینه از جمله حرفه‌ای نبودن نویسنده باشد.

اقتصاد ناشران ایرانی در حوزه ادبیات داستانی با شیوه کنونی نشر شکل می‌گیرد

در ادامه شهسواری درباره معضل سردرگمی داستان‌های ایرانی، سوژه‌های سفارشی ناشر به نویسنده و ایده رمان‌های تولید شده گفت: تمام ناکامی ادبیات را اگر در حوزه ژانر قرار دهیم اشتباه است و قرار نبوده با شروع این کار تمام معضلات برطرف شود. ممکن است این کتاب‌ها اولین و آخرین کتاب‌های این مجموعه باشد که اگر از آن استقبال شود و بتواند ظرف یکسال هزار تا دو هزار کتاب فروخته شود و به چاپ دوم برسد، یعنی کتاب موفقی بوده است.

وی افزود: در غرب به دلیل اینکه تولید بسیار زیاد است نویسندگان بر روی ژانرهای موضوعی کار می‌کنند که اگر در ایران این تعداد ژانر و نویسنده آن را داشتیم، بر روی ژانرهای بیشتری کار می‌کردیم.

شهسواری در خصوص سوژه‌های سفارشی صنعت نشر گفت: اقتصاد ناشران ایرانی در حوزه ادبیات داستانی با شیوه کنونی نشر شکل می‌گیرد در حالی که در این زمینه برنامه‌ریزی وجود ندارد که راه حل آن را نیز تعطیلی بنگاه اقتصادی خود دانستند که در غرب نیز به این صورت نیست که ناشرهای معروف به راحتی کتابی را چاپ کنند.

وی تاکید کرد: در ایران برای نویسنده کار اولی چاپ رمان در نشر معتبر ساده‌تر از نقاط دیگر دنیاست و در دنیا وقتی تصمیم برای چاپ کتابی گرفته می‌شود، بازاریاب‌ها نقش مهمی در این زمینه ایفا و وضعیت مخاطب و فروش را بررسی می‌کنند.

شهسواری با اشاره به اینکه در ایران دو نوع اثر وجود دارد که یکی شاهکارها و دیگری کتاب‌های نویسندگان فعال است، گفت: قرار نیست مشکلات صنعت نشر و ادبیات داستانی ایران را این مجموعه حل کند فقط یک پیشنهاد متواضعانه است که آنها قدرت خود را به رخ نمی‌کشند و مانند داستانی است که والدین برای کودکان خود تعریف می کنند و لذت و آرامش آنها را در نظر می گیرند.

ژانر در سینما و ادبیات داستانی نقشه راه است

در ادامه مراسم فرهاد توحیدی، منتقد سینما اظهار کرد: ژانر در سینما و ادبیات داستانی نقشه راه و الگو است و امتحان خود را پس داده است که داستان استاندارد را می‌توانیم با استفاده از ژانر از آب و گل در بیاوریم.

وی با بیان اینکه در فیلم‌نامه‌نویسی و ادبیات ایران داستان استاندارد کم داریم، گفت: در طول یکسال گذشته برای پل بین سینما و داستان با نشر چشمه به پروژه مشترک رسیدیم و 120 رمان را که حقوق آنها در اختیار این انتشارات بود، همراه با تعدادی از همکاران مطالعه کردیم و تعداد 6 تا هفت اثر را به تهیه کنندگان سینما برای ساخت فیلم پیشنهاد دادیم.

توحیدی بیان کرد: در بسیاری از این داستان‌ها با تکلف و فضل‌فروشی مواجه بودیم در حالی که افراد با تجربه خود را به رخ نمی‌کشند اما در ادبیات سفارشی نکته اساسی این است که کارهای سفارشی به شعار ختم می‌شوند و نمی‌توانیم سفارش را از آن خود کنیم و به شبکه دلنشینی از محتوا برسیم که کار خطرناکی است.

وی با اشاره به اینکه این مجموعه کتاب، پل بین ادبیات و سینما را سریع‌تر و ساده‌تر بیان می کند، افزود: ژانر با خودش انتظار می‌آورد که ذهن همه کتاب خوان‌ها و تماشاگران فیلم انباشته از داستان است و اساسا سینما و داستان متکی به قرارداد است.

این منتقد سینما گفت: در ادبیات دچار فقر ژانرنویسی در حوزه علمی تخیلی و تریلر روانشناسانه هستیم و تنها سه ژانر خوب نوشته می شوند که امیدوارم نویسندگان بتوانند با چیره دستی خود ماموریت غیرممکنشان را پیش ببرند.

در ادامه مراسم لاله زارع نویسنده کتاب جمجمه جوان گفت: کتاب وی نتیجه مطالعه سال‌ها رمان پلیسی و معمایی بوده که برای ورود به این فضا به تحقیق و مطالعه بسیاری نیاز داشته است تا کتاب در قالب ژانر سرگرم کننده و لذت‌بخش باشد.

افراد اغلب با خاطره‌نویسی نوشتن را شروع می‌کنند

در ادامه ضحی کاظمی نویسنده کتاب خاک آدم‌پوش بیان کرد: افراد اغلب با خاطره‌نویسی نوشتن را شروع می‌کنند که من نیز از این راه وارد داستان‌نویسی و  بعد از مدتی متوجه شدم به ژانر علمی تخیلی علاقه دارم و داستان‌های واقعی را کنار گذاشتم. پروژه کارشناسی ارشد را نیز در این حوزه گرفتم که بیش از یکسال بر روی موضوع داستان تحقیق داشتم.

در ادامه مراسم سامان نورایی نویسنده کتاب کاج‌ها وارونه اند اظهار کرد: اولین جایی که به صورت رسمی وارد نویسندگی شدم دوره اول جشنواره بیهقی با پروسه نوشتن جالب در آن بود.

در پایان این برنامه جشن امضای نویسندگان برگزار شد و هر یک کتاب‌های خود را برای خوانندگان امضا کردند.